Ауыз су сапасы үнемі бақылауда болады

Соңғы екі жылдан бері көктем шыға өңірімізде өлген киіктердің өлексесін жинау өзекті мәселеге айналып келеді. Биыл да аймағымыздан үш мыңға жуық ақбөкен өлексесі жиналды деген ақпарат бар. Өңір жұрты осы өлекседен келетін залалдың зардабынан қорқады. Осы орайда біз Жезқазған қалалық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының басшысы Нұрбол Жолдыбаевқа қоңырау шалып, киік өлекселерін жинау және залалсыздандыру жұмыстарының жайы туралы әңгімелескен едік.

– Нұрбол Жолдыбайұлы, өңірде қанша киік қыста қырылғаны жайлы ақпарат айта аласыз ба?

– Бізге келіп түскен ақпаратқа қарағанда биыл қыста Ұлытау облысында 3 мыңға жуық киік қырылған. Өлекседен келетін залалдың алдын алу мақсатында облыс аумағын олардан тазарту жұмыстары жүргізіліп жатыр. Ақпан айынан бері атқарылған жұмыстардың нәтижесінде Жезқазған қаласының аумағында бас-аяғы 660-тан астам, Қаражал қаласының аумағында 2342 киік өлексесі табылды. Өлекселер мал қорымдарына тасталып, жойылуда. Бұл мақсатта Жезқазған, Қаражал қаласында арнайы техникалар мен жұмысшылардан топ жұмылдырылған.

– Киіктің осыншалық қырылып қалуына не себеп болып отыр деп ойлайсыз?

– Киік киелі жануар ғой. Бұрындары күн суыта Қарақұм асып Бетпақдалада қыстайтын. Алайда, қазір темір жол мен автокөлік жолдарының көтерме табандарынан асып өте алмаған киіктер осы өңірде қыстап қалып жатыр. Өздеріңізге мәлім, біздің өңірдің қысы қытымыр келеді. Суыққа шыдамаған, қалың қардан азық тауып жей алмаған жануарлар осылай қырылуда.

Екінші бір себебі, мамандардың айтуынша матауға түскен киіктердің әлсіреуі де осы жағдайға себеп болып отырған көрінеді.

– Әлгінде Жезқазған өңірінде залалсыздандыру жұмыстары жүріп жатқанын айттыңыз ғой. Соны тарқатып берсеңіз.

– Иә, өңірімізде қыста қырылған киіктердің өлекселерін жинау әлі жалғасып жатыр. Кейінгі бір тәулікте Жезқазған маңынан тағы 345 киіктің өлексесі табылды. Оның отызға жуығы Кеңгір су қоймасынан алынды. Жиналған өлекселер арнайы мал қорымына жеткізіліп, жойылып жатыр. Дала жануарының нақты неден өлгенін анықтау мақсатында зоология институтының мамандары зерттеу жүргізеді. Алдын ала болжам бойынша киіктер күйектен соң әлсіреп, қыстан шыға алмай қалған.

– Қазір мұз мүлдем жұқа ғой, Кеңгірден өлексе жинау қалай жүзеге асырылуда?

– Дұрыс айтасыз, Кеңгір су қоймасындағы мұздың еруіне байланысты қауіпсіздік мақсатында Төтенше жағдайлар департаментінің арнайы жасақталған мамандарынан құралған бөлімшелер жұмылдырылды. Аталған жұмыстарға Ұлытау облысы бойынша ОШжЖД аумақтық инспекция қызметкерлері, «Охотзоопром ӨБ» РМҚК инспекторлық құрамы, ТЖД және Жезқазған қалалық әкімдігінің қызметкерлері тартылып, бірлескен түрде жұмыс істеп жатыр. 24-26 наурыз күндері Кеңгір су қоймасы, Жезқазған қаласының аумағында 20 және Жезқазған қаласының аумағындағы далалықтан 63, Кеңгір су қоймасының солтүстік-шығыс бөлігінен «Балықшылар үйі» маңына дейінгі аумақтарынан 110 бас өлі киік Кеңгір округінің мал қорымына тасталып, жойылды. Механикалық зақымдары жоқ. Арнайы өлекселерді жою туралы комиссия мүшелерімен акт толтырылып, қол қойылды.

– Киік өлекселерінің мұз астына кеткендігі жайлы ақпарат бар ма?

– Ол жайлы толық ақпарат айта алмаймын. Арнайы құралдармен жабдықталған төтенше жағдай құтқарушыларынан құрылған топ мұз үстінен мүмкіндігінше өлекселерді жинап алды.

– Бұл жұмыста сіз басқаратын мекеме қандай шаралар атқаруда?

– Жезқазған қалалық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасы 2025 жылғы 20 наурызда «Охотпром» қызметкерлерімен, Малшыбай ауылының ветеринарлық дәрігерімен және «Ұлытау» ұлттық паркінің мамандарымен бірлесіп, Кеңгір су қоймасының мұзынан өлі киіктердің денелерін жинау және Кеңгір ауылының мал қорымында залалсыздандыру үшін тасымалдау жұмыстарына қатысты.

Кеңгір су қоймасындағы жағдайға байланысты, атап айтқанда, су алу құрылысының радиусында: тұрмыстық-ауыз суды алу үшін «Қазақмыс Дистрибьюшн» ЖШС-ның бірінші көтеру сорғы станциясы (Кессон) Кеңгір су қоймасынан суды алып, Жезқазған қаласының «ЖСЖК» АҚ тұрмыстық-ауыз суды тазарту құрылыстарына (Гидроцех) беру үшін 2025 жылғы 21 наурызда «ЖСЖК» АҚ өндірістік зертханасымен бірлесіп, бірінші көтеру сорғы станциясынан (Кессон) су сынамаларын алу туралы шешім қабылданды. Микробиологиялық (лактозопозитивті ішек таяқшалары, коли-фагтар, патогенді микрофлора) және санитарлық-химиялық көрсеткіштер (органолептикалық қасиеттер, ауыз судың қауіпсіздік көрсеткіштері: сутектік көрсеткіш, қаттылық, азот бойынша аммиакты анықтау) бойынша зерттеулер жүргізілетін болады.

– Тұрғындарға берілетін ауыз су сапасы қалай тексеріледі?

– Халыққа берілетін ауыз судың сапасы мен қауіпсіздігін бақылау және санитариялық-эпидемиологиялық қолайлы жағдайды сақтау мақсатында 2022 жылғы 24 қарашадағы № ҚР ДСМ-138 және 2023 жылғы 20 ақпандағы № 26 Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің бұйрығымен бекітілген гигиеналық нормативтерге сәйкес «ЖСЖК» АҚ-ға келесі шаралар ұсынылды:

Ауыз су сынамаларын жағдай өзектілігі сақталған кезде екі нүктеде: бірінші көтеру сорғы станциясы (Кессон) және гидроцех (кіру) нүктелерінде алу. Микробиологиялық көрсеткіштер, органолептикалық қасиеттер, ауыз судың қауіпсіздік көрсеткіштері, соның ішінде аммиак (азот бойынша), нитриттер, нитраттар және хлор бойынша зерттеу жүргізу.

Бұл жұмыстар ұдайы бақылауда болады.

– Әңгімеңізге рақмет.

Сұхбаттасқан Ізтай Белгібайұлы.