​НАҚТЫ НӘТИЖЕГЕ БАҒЫТТАЛҒАН ЖҮЙЕЛІ РЕФОРМАЛАР

2020 жылғы 1 қыркүйекте Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауын жариялады. Жолдауда бірқатар экономикалық және әлеуметтік маңызды мәселелер қозғалды.

Жолдау мемлекеттік басқарудың жаңа моделі саласында реформалар жүргізуге түрткі болды. Стратегиялық құжаттың ерік-жігерлік сипаты, Президенттің өзі белгілеген және жүргізіп жатқан реформалардың тағдырына алаңдаушылығы, оның экономиканың одан әрі өсуіне және әлеуметтік саланың дамуына бағытталуы – Мемлекет басшысының «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі» атты Қазақстан халқына Жолдауының айрықша белгілері.

Ел дамуы үшін маңызды құжатты жариялаған Президент төтенше жағдай мен жеті айлық карантин кезінде тынбай жұмыс істеп келе жатқан дәрігерлерге, әскерилерге, құқық қорғау қызметкерлеріне, кәсіпкерлерге және карантин кезінде ерекше үлестерін қосқан еріктілерге шын жүректен алғысын білдірді. Қасым-Жомарт Тоқаев мемлекеттік басқарудың жаңа моделін қалыптастыру міндетін қойып отыр. Бұдан келіп шығатыны, кадр саясаты бұл үшін жеткілікті білімі ғана емес, сонымен қатар мемлекеттік басқарушы үшін қажетті қасиеттері – біліктілігі, экономикалық дағдарыс, пандемия және Мемлекет басшысы жариялаған саяси жүйені жаңғыртуға байланысты қоғамды демократияландырудың басталған процестері жағдайында жұмыс істей алатын азаматтарды мемлекеттік лауазымдарға тарту тұрғысынан қайта қаралатын болады.

Жолдаудан күтетініміз – мемлекеттік қызмет жүйесінде де елеулі өзгерістер болады. Онда биыл мемлекеттік аппарат пен квазимемлекеттік секторды 10% — ға қысқарту жоспарланып отыр.Босаған қаражат мемлекеттік қызметшілер мен квазимемлекеттік сектор қызметкерлерінің жалақысын көтеруге бағытталатын болады. Осылайша, Қазақстан Президенті экономикалық тетікті қосу арқылы мемлекеттік қызметте сыбайлас жемқорлық көріністеріне құқықтық тосқауыл жасайды.

Мемлекет басшысы елде белгіленген және жүргізіліп жатқан реформаларды жүзеге асыруға байыпты алаңдаушылық білдіруде. Сондықтан Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің конституциялық құқығын пайдалана отырып, Президентке тікелей бағынатын Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттік құру туралы өз шешімін айтты. Бұдан басқа, барлық реформалар осы реформаларды жоспарлау мен үйлестіру үшін міндеттерді, міндеттер мен жауапкершілікті жаңадан құрылатын агенттікке жүктей отырып, ұзақ мерзімді стратегиялық жоспарлау негізінде жүргізілетін болады.

Саяси реформаларды жалғастыру ауыл әкімдерінің сайлануына көшумен және азаматтық қоғамды одан әрі дамытумен байланысты. Қазақстан бірнеше маңызды халықаралық пактілерге қосылу процесінде екендігі айтылды. Бұл түйінді шешімдер Қазақстандағы адам өмірінің тікелей бағасымен, оның басымдығымен, балалар құқықтарымен, азаптауға жол бермеумен және тағы басқа – көптеген жылдар бойы бізді сынағанымен байланысты. Осылайша, бұл көлемді стратегиялық құжат бір уақытта көптеген шешімдердің жүйелілігін көрсетеді және өз пікірі бар адамдар мен қозғалыстар бұған қосыла алатындай көптеген ашық есік қалдырады.

Президенттіңшағын және орта бизнесті мемлекет пен оның органдары, соның ішінде құқық қорғау және фискалдық органдары тарапынан оның қызметіне кез келген заңсыз араласудан заңды түрде қорғау тапсырмасы ерекше назар аударуға тұрарлық. Мемлекет басшысының бұл тапсырмасы әлемдік экономикалық дағдарыстың және коронавирустық пандемияның әсерінен Қазақстанда өсуі айтарлықтай төмендеген экономиканы көтеру қажеттілігін терең түсінуге негізделген. Елдің болашағы экономиканы сауықтыру процесінің қаншалықты тез жүретініне байланысты.

Президентжолдауындағы тағы бір маңызды блок мемлекеттік басқару реформасына қатысты. Бұл жерде Ұлттық экономика министрлігінің реформалар, статистикалық есеп және бәсекелестікті қорғау сияқты бірқатар функциялары үкімет құрамынан шығып, Президент Әкімшілігінің бақылауына өтетініне назар аударған жөн. Ол үшін реформалар жөніндегі Жоғары Президенттік Кеңес құрылады. Мемлекет басшысы іс жүзінде реформаларды басқару штурвалын өзіне алады.

Шын мәнінде, мемлекет өзінің бастапқы негізгі міндеттеріне оралады: қауіпсіздік, денсаулық, білім, азаматтардың құқықтары. Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай, қалғандарының барлығымен бизнес және азаматтық қоғам айналыса алады.

Президенттің Жолдауы – көріп отырғанымыздай прагматикалық, ұтымды, шынайы құжат. Қоғамдық пікір мен сараптамалық бағалаулардың ескерілгені көрініп тұр. Онда пандемия кезінде ең көп зардап шеккен негізгі әлеуметтік топтарды мазалаған сұрақтарға жауаптар бар. Тұрақты дамуымыз үшін маңызды әлеуметтік-экономикалық блоктың ұзақ әрекет ету алгоритмі бар.

Бағдат НАУМАҒАНБЕТОВ,

Жезқазған қаласы ауданаралық әділет басқармасының басшысы